Nie wiem, czy dobrze, wiec, w razie czego, to on jest przy skrzyżowaniu ul. Wolska / J. Sowińskiego (zaraz przy Cmentarzu Wolskim).
Niestety, komuniści nie dopuścili do objęcia pracami całego terenu nekropolii.
Mimo wszystko, Wyrzykowskiemu udało się wykonać prace w sposób całkiem przyzwoity.
Formalnie nekropolia pozostawała pod administracją władz miejskich, lecz z czasem kontrolę nad miejscem przejął ZBoWiD, decydując o tym, kto i jaki napis mógł umieścić na nagrobkach.
Dlatego na pomnikach, surowych, kamiennych płytach, najczęściej występowały tylko napisy Nieznany i liczba od kilku do kilkudziesięciu ofiar.
Tam, gdzie znalazły się nazwiska, uderza ogromna rozpiętość wieku: kilkumiesięczne dzieci, młode dziewczęta, dojrzali mężczyźni i starcy pamiętający zabory. Wszyscy bezlitośnie zamordowani przez nazistów i ich sprzymierzeńców.
W 1973 r., na fali odwilży po siedemdziesiątym roku, na olbrzymim kurhanie, kryjącym 12 ton ludzkich prochów (szczątki jakichś 40-50 tysięcy osób), wystawiono rzeźbę Gustawa Zemły pt. Polegli - Niepokonani.
Pomnik przedstawia konającego wojownika, który własnym ciałem zasłania wyrwę w barykadzie.
Na uwagę zwraca fakt, że nie dzierży on miecza, ale tarczę, czyli znak obrony, co należy odczytywać jako symbol ludzi broniących się przed agresją, a nie siejących zniszczenie.
Swoje znaczenie ma również bruk, którym obłożono kurhan, symbolizujący warszawskie ulice, gdzie w 1944 r. przelewano krew mieszkańców stolicy.
W sumie to pierwszy po wojnie pomnik, którym upamiętniono powstańców.
Żeby nie było tak łatwo, to stosowną tablicę, informującą o "naturze miejsca", wystawiono "na zapleczu" pomnika.
Część 1
Część 2
Część 3
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz